Türkiye, Mavi Akım, TürkAkım ve TANAP gibi boru hatlarıyla doğal gazda kritik bir altyapıya sahipken, İsrail, İran ve Irak gibi diğer bölgesel aktörlerin de Avrupa’ya doğal gaz ulaştırması açısından “jeoekonomik” stratejik bir konumda bulunuyor. Rusya’nın Kuzey Akım 1 ve 2 ile Yamal-Avrupa boru sınırlarının atıl hale gelmesi de bu ülkenin Avrupa’ya sevkiyatını yeniden artırma isteğinde Türkiye’nin konumunu güçlendiren bir faktör olarak öne çıkıyor. Bu nedenlerle Türkiye’de kurulacak doğal gaz merkezi projesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 4 Eylül’de Soçi’de yaptığı görüşmeyle hızlandı. Putin, yaptığı açıklamada Gazprom’un projeye ilişkin yol haritasını sunduğunu duyurdu. BOTAŞ, Cumhurbaşkanı Erdoğan ise İstanbul Finans Merkezi’nin aynı zamanda Türkiye’nin enerji merkezi olacağını söyledi.
“Gaz taşıma kapasiteleri mevcut”
Rus uzmanlar, Rusya ve Türkiye’nin projeyi gerçekleştirecek kaynaklara sahip olduğuna dikkat çekerken, Avrupa’nın yaklaşımının da belirleyici faktörlerden biri olacağını belirtiyor.
Rusya’nın bilgi ve analiz merkezi InfoTEK’ten Enerji Uzmanı Aleksandr Frolov, özellikle ticaret merkezi olarak bir doğalgaz merkezi kurmanın son derece mümkün olduğunu vurguladı.
Doğal gaz merkezine sağlanacak gazın başlangıçta 5 ila 10 milyar metreküp seviyesinde olabileceğini belirten Frolov, “Hem Rusya’nın hem de Türkiye’nin bu hacim için gerekli gaz taşıma kapasiteleri var, ayrıca bu rakamın artırılması da mümkün. Bu hacmi Avrupa Birliği (AB) ve Sırbistan üzerinden pompalıyoruz. Alıcılar, bu tür diğer ticaret platformlarında olduğu gibi Avrupalı şirketler de olabilir.” söz konusu.
Frolov, merkezin Rusya açısından önemine dikkat çekerek, “Rusya için bu proje, Avrupalı gaz tüketicileriyle alternatif etkileşim yolları yaratmanın bir yolu olarak önem taşıyor. Ancak bunun tam anlamıyla kullanılabilmesi için şu anda azalan talebin artması gerekiyor. AB’de mavi yakıt talebi artmalı ve Avrupa’nın gaz taşıma altyapısının genişlemeye istekli olması gerekiyor.” değerlendirmesini yaptı.
Talep olması halinde Rusya’nın TürkAkım’ın kapasitesini artırabileceğini anlatan Frolov, “Rusya TürkAkım’ın kapasitesini yılda 63 milyar metreküpe çıkarabilir. Rusya bunun için gerekli altyapı ve kaynaklara sahip.” Doğal gaz merkezi için belirleyici faktörlerden birinin AB’deki talep olacağını vurgulayan Frolov, “Türkiye, Avrupa için önemli bir gaz taşıma merkezi olmayı arzuluyor ve Rusya gerekli kaynaklara sahip. Yeni gaz boru hatlarının döşenmesi sorunu da gündemde.” Karadeniz’in de çözülebilir bir sorun olduğunu belirterek, “Sorun AB’nin işbirliği talebi ve arzusudur.” dedi.
“Altyapı mevcut, merkez zaten çalışıyor”
Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu Başkan Yardımcısı Aleksey Grivaç, merkezin olası müşterilerinin tedarikçiler, tüketiciler ve tüccarlar olacağını açıkladı.
Projede kullanılması planlanan altyapıların bir kısmının halihazırda çalışır durumda olduğunu belirten Grivaç, “Merkezi, büyük bir iç pazara, çeşitli dış tedarikçilere ve dev Avrupa Birliği pazarına geçiş potansiyeline sahip olması nedeniyle gerçekçi buluyorum. Merkezin kendisi henüz tam olarak kurumsallaşmamış olsa da bazı unsurları halihazırda çalışıyor.” dedi. Rusya’nın önemli miktarda doğalgazı Türkiye’ye taşıdığını ve Güneybatı Avrupa’ya da sevk etmeye devam ettiğini kaydeden Grivaç, “Doğal gaz merkezi, Rus gazının rekabet avantajının hayata geçirilmesini sağlayacak bir ticaret seçeneğidir.”
